Gwoli wstępu do uprawiania szachów i biegania
Z uwagi na hermetyczność i elitarność gry, szachy w zasadzie do XVIII wieku zwane były grą królów. W istocie ograniczały się do rozgrywania batalii intelektualnych na 64 polach jedynie wśród władców i arystokracji, na salonach pałaców i dworków oraz w królewskich komnatach. Na szczęście obecnie są dostępne dla szerokiej rzeszy romantycznych zapaleńców i noszą nazwę króla gier. Do uprawiania tej dyscypliny w przestrzeni publicznej musimy mieć przy sobie jedynie bierki (figury i piony, 16 białych i tyle samo czarnych), dzięki temu, że szachownice w formie kamiennych stołów szachowych władze postawiły w ramach promowania intelektualnej rozrywki planszowej dla zwykłych turystów i amatorów królewskiej gry. Na takich publicznych stołach szachowych można zagrać na przykład na Bulwarach Wiślanych nieopodal Wzgórza Zamkowego w Krakowie, w Parku Śląskim w Chorzowie bądź w parku miejskim w pobliżu Jasnej Góry, w Częstochowie. Z bieganiem z kolei jak ze śpiewaniem – biegać każdy może, jeden trochę lepiej, drugi trochę gorzej. Obydwie te dyscypliny nie wymagają dużych nakładów finansowych, by móc je uprawiać na podstawowym poziomie, w celu czystej rozrywki umysłowej, poprawy kondycji fizycznej czy spotkań towarzyskich, tzn. są dostępne dla każdego i cechują się niską barierą wejścia. Natomiast na poziomie profesjonalnym, jak każdy sport, są czasochłonne i implikują wysokie nakłady finansowe na sprzęt, światowej klasy trenerów, obozy kondycyjne, zgrupowania sportowe oraz wyjazdy na międzynarodowe turnieje i zawody. Wymagają też udziału sponsorów, a na etapie dziecięcym ogromnego zaangażowania czasowego i finansowego ze strony rodziców. Do sukcesu sportowego nie ma żadnej windy, trzeba iść po schodach. Innymi słowy: w sporcie nie ma drogi na skróty, a uzyskany wynik sportowy prawie nigdy nie jest rolą przypadku, lecz lat mądrego treningu, talentu zawodnika do pracy.
Czym są szachy biegane?
Szachy biegane to nowa dyscyplina sportowa, która stanowi kompilację dwóch sportów: szachów i biegania. Na jej przykładzie w artykule niniejszym opowiem co nieco o korzyściach płynących z takiej fuzji oraz omówię kwestię tłumaczeń dla sektora sportowego w kontekście tych dwóch dyscyplin.
Tłumaczenia dla sektorów łączących ze sobą dwie różne konkurencje sportowe
Szachy biegane to pomysł kompletnie nowy, polegający na połączeniu umiejętności rywalizacji w dwóch skrajnie różnych dyscyplinach sportu. Analogią do tego swoistego dwuboju będą połączenia dwóch odmiennych dyscyplin sportu, np.:
- duatlon (naprzemiennie bieg długi + rower + bieg krótki),
- akwatlon (bieg + pływanie),
- swimrun (z angielskiego pływanie oraz bieganie; specjalna odmiana akwatlonu, w której zawodnicy startują w parach, połączeni specjalną liną, przemierzając na przemian jeziora i lądy pomiędzy otwartymi akwenami wodnymi; to konkurencja przygodowa, w której zespoły pływają w łapkach pływackich i butach, wywodząca się ze Szwecji),
- biatlon (zimowa dyscyplina sportu; bieg narciarski + strzelectwo),
- szachoboks (naprzemienne spotykanie się dwóch rywali w ringu oraz przy szachownicy: szachy + boks),
- szachotenis (szachoping-pong: szachy + tenis stołowy; przykładowy system rozgrywek na podstawie Mistrzostw Śląska Seniorów w szachotenisie 2024 r. – zawodnicy skojarzeni przez system komputerowy grają 9 podwójnych rund tzw. systemem szwajcarskim najpierw dwie partie szachów błyskawicznych kolorem białym i czarnym, a następnie dwie rundy w ping-ponga do 11 punktów),
- szachy podwodne (dyscyplina łącząca w sobie umiejętność gry w szachy oraz swobodnego nurkowania, tj. inaczej freedivingu, czyli nurkowania na wstrzymanym oddechu bez butli tlenowej i skafandra, tak charakterystycznym dla poławiaczy pereł, który to sport z kolei wymaga umiejętności swobodnego poruszania się pod wodą, pływania).
Tłumaczenia szachy i bieganie – trochę historii ze starożytnej Grecji
Szachy biegane to dyscyplina kompletnie nowa, nie wpisana na listę oficjalnych sportów olimpijskich. Póki co, na razie stanowi ona zabawę dla młodych adeptów gry w szachy, urozmaicenie turniejów szachowych o nowy element związany z wysiłkiem fizycznym. Połączenie wysiłku intelektualnego z wysiłkiem fizycznym to świetny pomysł na holistyczne, całościowe doskonalenie się człowieka, szczególnie w przypadku dzieci i młodzieży, których ciała i umysły znajdują się w toku intensywnego rozwoju. Już w starożytnej Grecji zdawano sobie sprawę, iż rozwój młodego człowieka powinien przebiegać dwutorowo. Z jednej strony kładziono nacisk na doskonalenie intelektu, którego przejawem były nauki takie jak filozofia czy retoryka, tj. krasomówstwo – sztuka pięknego wysławiania się (patrz: tłumaczenie wystawy artystycznej). Z drugiej strony starożytni Grecy wymyślili rywalizację sportową w zakresie dyscyplin będących podwaliną współczesnych konkurencji olimpijskich. To tam odbywały się pierwsze, starożytne igrzyska olimpijskie angażujące dyscypliny lekkoatletyczne, w tym przede wszystkim biegi na bieżni, prowizorycznym stadionie. Kult ciała przejawiał się u Greków również w sztuce, w której rzeźby pięknie zbudowanych mężczyzn o sportowej sylwetce lekkoatletów i złotych proporcjach symbolizowały bogów greckich. Aby taką sylwetkę uzyskać, należało ćwiczyć, uprawiając konkurencje siłowe oraz wytrzymałościowe, jak również dbać o stosowanie prozdrowotnej diety. Taki tryb życia, przy zachowaniu innych warunków, dawał szansę na długowieczność.
Szachy i biegi – tłumaczę, na czym polegają szachy biegane
Obecnie szachy biegane spełniają podobne zadanie, skupiając się na doskonaleniu intelektu i sprawności fizycznej. Polegają na tym, że po każdym wykonanym ruchu figury lub piona gracz musi dobiec do ustalonego punktu i z powrotem do szachownicy, i dopiero wówczas może odbić zegar szachowy, tak aby zatrzymać swój czas i włączyć czas przeciwnikowi. Podczas biegu zawodnik zużywa swój czas do namysłu, zatem czym szybciej pokona dystans biegu, tym więcej czasu do namysłu pozostanie mu na dalszą część partii. Wygrywa ten gracz, który zamatuje przeciwnika lub który zachowa czas do namysłu, jeśli partia szachowa nie zakończy się matem (złapaniem w sidła przeciwnego króla), podczas gdy rywalowi skończy się czas na grę (wygrana przez mata lub na czas). Zatem wolniejsze, mniej wydajne bieganie może mieć decydujący wpływ na mniejszą dokładność wykonywanych posunięć w dyscyplinie szachy, gdyż wolniej biegającemu szachiście zostanie mniej czasu do namysłu i wykonania ruchów na szachownicy, nie mówiąc już o większym zmęczeniu fizycznym wolniejszego biegacza, które w konsekwencji powinno przełożyć się na obniżenie jego siły gry w szachy. Faktem jest, iż w każdej dziedzinie życia i sportu pod wpływem presji czasowej rośnie prawdopodobieństwo popełnienia błędu. Tymczasem rozgrywkę szachową wygrywa przeważnie ten zawodnik, który popełni mniej błędów – ściśle rzecz ujmując – ten, który pomyli się przedostatni (praktycznie każdy popełnia mniejsze lub większe niedokładności w myśl łacińskiej sentencji Errare humanum est). Jeśli żaden z graczy nie pomyli się ani raz, partia powinna zakończyć się remisem, o ile jest rozgrywana tempem Fischera, tzn. z bonusem czasowym za każde wykonane posunięcie. Szachy biegane powinny być zatem rozgrywane bez bonusu czasowego za ruch, natomiast szachy klasyczne powinny wyłaniać lepszego szachistę, toteż w tej dyscyplinie stosuje się bonus za ruch (tempo gry 1,5 godz. na zawodnika na całą partię + 30 sekund bonusu czasowego za ruch + ewentualnie, zwykle w silniejszych grupach turniejowych międzynarodowych festiwali szachowych, dodatkowe 30 minut na dokończenie partii po wykonaniu 40 ruchu). Oczywiście w rezultatach partii szachów bieganych większe znaczenie będzie miał wyższy poziom gry w szachy niż wyższy poziom biegowy, gdyż wynik dwuboju zależy od wyniku „na desce”, tj. na 64 polach szachownicy.
Profesjonalne tłumaczenia dla sektora szachów i biegów ulicznych oraz biegów górskich
Firma Best Text wykonuje profesjonalne tłumaczenia poruszające problematykę szachów i biegów. Tłumaczenia te obejmują m. in.:
- tłumaczenie książek branżowych o tematyce szachów i biegania, podręczników szachowych oraz planów treningowych dla biegaczy,
- prowadzenie i tłumaczenie wywiadów ze sportowcami w języku angielskim oraz w innych językach europejskich podczas rozmaitych eventów sportowych,
- tłumaczenia instrukcji obsługi elektronicznych zegarów szachowych (DGT) tym różniących się od klasycznych modeli mechanicznych, wskazówkowych, np. firmy Garda, że posiadają funkcję bonusu czasowego za każdy wykonany ruch; zegary elektroniczne są obecnie standardem na poważnych turniejach szachowych, często połączone są z zaawanasowanymi szachownicami elektronicznymi z transmisją online w czasie rzeczywistym,
- tłumaczenie regulaminów zawodów sportowych oraz komunikatów turniejowych na rozmaite języki obce, przede wszystkim angielski, francuski, hiszpański, niemiecki, włoski oraz ukraiński,
- tłumaczenia poświadczone przez tłumacza przysięgłego w zakresie dokumentacji związanej z przeprowadzeniem międzynarodowych zawodów sportowych oraz transferami zawodników zagranicznych.
Stopka autorska
Daniel Korcz, właściciel biura tłumaczeń Best Text, czynny sportowiec-amator, biegacz górski oraz szachista.
Tłumaczenia biegi górskie
Możesz sprawdzić profil ITRA biegacza (akronim z języka angielskiego od International Trail Running Association; Międzynarodowa Federacja Biegów Terenowych). 25 zawodnik Mistrzostw Polski Skyrunning, Zakopane, 2022 r. Uczestnik i finisher Pucharu Świata w biegach górskich Pirin Extreme 2022 r. na terenie Rezerwatu UNESCO w obrębie pasma górskiego Piryn w Bułgarii, z wbiegnięciem na trzeci najwyższy szczyt Bałkanów, Wichren 2914 m n.p.m., oraz przemierzeniem słynnej Grani Konczeto (Кончето, po bułgarsku Konik), uchodzącej za najtrudniejszą technicznie część gór Pirynu.
Tłumaczenia szachy
W przeszłości Mistrz Polski Amatorów w Szachach, Grand-Prix 2014 r., 7 turniejów w różnych miastach Polski, 22 zawodnik Mistrzostw Świata Amatorów w Szachach FIDE, 2015 r. w Grecji, Porto Carras, Halkidiki (World Amateur Chess Championships organizowanych przez FIDE, Międzynarodową Federację Szachową). Gracz I kategorii szachowej z jedną normą na kandydata na mistrza szachowego. Pasjonat i żarliwy propagator multidyscyplinarności sportu, zwycięzca m. in. unikatowych, ogólnopolskich zawodów dziewięciobojowych rozegranych w 2016 r. w Chojnicach, z języka greckiego nonatlonu, w skład którego wchodziły następujące konkurencje:
- szachotenis: szachy błyskawiczne (blitz po 5 min na zawodnika bez bonusu czasowego) + ping-pong,
- bieg na 100 m – sprint,
- pływanie stylem dowolnym na 100 m,
- rzut oszczepem,
- trójskok,
- wyciskanie sztangi na ławeczce,
- duatlon (rower + bieg).
Razem dawało to dziewięć konkurencji, przy czym dwie były łączone, tzn. skonsturowane w ten sposób, że para dyscyplin sportowych rozgrywana była naprzemiennie, a zawodnicy otrzymywali jeden wspólny wynik. Na koniec zostały podliczone punkty z wszystkich 7 potyczek, a ich suma dawała wynik końcowy uczestnika. Podobnie skonstruowany jest dziesięciobój lekkoatletyczny (ang. decathlon) obejmujący konkurencje rozgrywane głównie na stadionie, w tym bieg na 3000 metrów z przeszkodami, skok wzwyż czy pchnięcie kulą.