Z doświadczenia naszego biura tłumaczeń wynika, że na chwilę obecną w Polsce klienci pragnący wykonać tłumaczenia poświadczone z j. ukraińskiego na j. angielski, tj. opatrzone pieczęcią i podpisem tłumacza przysięgłego dla tych dwóch par językowych, muszą sprostać nie lada wyzwaniu. Tym większemu – w przypadku tłumaczenia świadectwa ukończenia szkoły średniej lub tłumaczenia dyplomu ukończenia studiów wyższych wraz z suplementem zawierającym wykaz ocen otrzymanych przez ucznia lub studenta. W artykule niniejszym postaramy się wyjaśnić, dlaczego tak się dzieje.
Dostępność tłumaczy przysięgłych ukraińsko-angielskich w RP
Otóż tłumaczy przysięgłych posiadających uprawnienia do wykonywania przekładów uwierzytelnionych w ww. dwóch językach obcych w parze z językiem polskim, a mianowicie ukraiński-polski oraz polski-angielski, jest w Polsce zaledwie dwóch.
Co więcej, obydwie panie tłumaczki z różnych względów przeważnie nie podejmują się tłumaczeń. Jak zatem rynek translatorski w Polsce rozwiązuje problemy klientów, którzy potrzebują realizacji tego typu zleceń?
Biuro tłumaczeń przysięgłych do zadań specjalnych
Biuro tłumaczeń świadczące usługi tłumaczeń przysięgłych, takie jak np. Best Text z siedzibami w Warszawie i Jaworznie, może stanowić panaceum na nieprzychylną sytuację na rynku translatorskim. Może bowiem na przykład przyjść z pomocą klientom wykazującym potrzebę wykonania tłumaczeń przysięgłych ukraińsko-angielskich bądź tłumaczeń dokumentów, które stanowią przeplatankę treści w języku ukraińskim i w języku rosyjskim, w tym słabo czytelnych i wypełnionych pismem odręcznym, których większość tłumaczy przysięgłych w ogóle nie chce się podejmować.
Wówczas biuro tłumaczeń organizuje tłumacza przysięgłego posiadającego uprawnienia w zakresie tych dwóch języków obcych w parze z językiem polskim, czyli ukraiński-polski oraz rosyjski-polski. Takich tłumaczy przysięgłych na terenie Polski jest znacznie więcej niż omawiany wyżej przypadek dla tłumaczeń przysięgłych ukraiński-polski + polski-angielski.
Znajomość języka angielskiego wśród Skandynawów
Na Półwyspie Skandynawskim, położonym na północy Europy, znajdują się bogate kraje o bardzo dobrze rozwiniętych systemach edukacji. Kraje skandynawskie, do których zalicza się Danię, Szwecję i Norwegię, od dawna posiadają system szkolnictwa, który funkcjonuje na tyle sprawnie, że prawie wszyscy mieszkańcy, w tym nawet osoby w podeszłym wieku, przynajmniej komunikatywnie władają językiem angielskim. Kiedy w Polsce jeszcze jedyną opcją była nauka rosyjskiego, w Skandynawii istniała już bogata historia nauczania języka angielskiego w szkołach powszechnych. Wobec tego większość tamtejszych urzędów, instytucji i firm respektuje tłumaczenia na język angielski na równi z ich językami ojczystymi, takimi jak duński, szwedzki i norweski.
Studium przypadku – tłumaczenie przysięgłe dokumentów z ukraińskiego na angielski dla pracodawcy w Norwegii
Przykładowo obywatel Ukrainy zameldowany i przebywający na co dzień w Norwegii, a posiadający rodzinę w Polsce, chce wykonać tłumaczenie przysięgłe swoich ukraińskich świadectw szkolnych wraz z suplementami. Suplementy stanowią zestawienie ocen z przedmiotów nauczania, wymaganych przez przyszłego pracodawcę w Norwegii. Gra toczy się o intratną pracę na stanowisku spawacza. Klient potrzebuje dowieść swoich kompetencji przed przyszłym potencjalnym pracodawcą, wobec czego chce udać się do tłumacza przysięgłego tak, aby tłumaczenie posiadało oficjalną formę i moc prawną.
Wtem jawi się przed nim kilka dostępnych rozwiązań:
- może zlecić tłumaczenie przysięgłe z ukraińskiego na norweski lub angielski bezpośrednio na miejscu w Norwegii, lecz wówczas koszt takiej usługi jest przeważnie kilkukrotnie wyższy niż na polskim rynku translatorskim,
- może spróbować zaoszczędzić i z pomocą swojej rodziny w Polsce zlecić tłumaczenie przysięgłe dwóm tłumaczom przysięgłym w Polsce, przy czym tłumaczenie na język norweski będzie znacznie droższe niż tłumaczenie na język angielski, a skoro w Norwegii honorowane są obydwa te języki, zatem wybór jest prosty,
- może też skorzystać z usług polskiego biura tłumaczeń, które w jego imieniu i w cenie znacznie niższej niż w Norwegii zorganizuje tłumaczenia przysięgłe przez język polski, czyli najpierw tłumaczenie przysięgłe z ukraińskiego na polski, a następnie tłumaczenie przysięgłe z polskiego na angielski oraz wniesie inne wartości dodane, które zostaną omówione w dalszej części niniejszego artykułu.
Wniesienie wartości dodanych przez biuro tłumaczeń
Oprócz minimalizacji stopnia fatygi dla klienta oraz znacznego skrócenia czasu wykonywania tłumaczenia, biuro tłumaczeń może też wnieść inną wartość dodaną do tłumaczenia dokumentów klienta.
Mianowicie może ono zadbać o to, by tłumacz przysięgły do angielskiej wersji przekładu wprowadził nieobowiązkową adnotację, tzw. przypis, który ułatwi zrozumienie pewnych pojęć czy danych liczbowych przez osobę, która ma być adresatem translacji, w tym wypadku norweskiego pracodawcę z firmy zatrudniającej spawaczy.
Tłumaczenie i lokalizacja skali ocen ukraińskich świadectw szkolnych z suplementami
Zgodnie z powyższym studium przypadku adnotacja taka może stanowić objaśnienia do skali ocen zastosowanej w dokumentach źródłowych. W Ukrainie jest to skala dwunastostopniowa, a oceny przyjmują wartości liczbowe (od 1 do 12), przy czym jedynka jest najniższą oceną, a dwunastka oceną najwyższą, więc jest to bardzo duża rozpiętość skali ocen. W świadectwach ukończenia szkoły u klienta było wiele ocen o wartości 8 i 9, więc samo tłumaczenie bez znajomości przyjętej skali nie da poglądu na to, jak dobre są to oceny.
Nie ma systemu, który jednoznacznie pozwalałby przełożyć tę skalę na język polski, np. czy ukraińska ocena 3 (trzy) byłaby w polskim mianownictwie dwóją na szynach czy mierną, a może dostatecznym minus, trudno bezsprzecznie stwierdzić. Podobnie nie da się konsekwentnie wskazać, czy 3 w ukraińskim systemie odpowiadałaby konkretnej ocenie w brytyjskim systemie oceniania szkolnego, który oferuje następujące oceny: fail (niezdany, niedostateczny), satisfactory/pass (dostateczny, „ledwo-ledwo” zdany), good (dobry), very good (bardzo dobry), excellent (wzorowy, doskonały). Łatwiej byłoby przełożyć oceny z polskiego świadectwa maturalnego, bezpośrednio na angielski, np. 6 (szóstkę) jako excellent, a 3 (trójkę) jako satisfactory, jakkolwiek wciąż jedyne poprawne przełożenie realiów kulturowych i systemowych nie istnieje i mogłaby pojawić się niespójność w tłumaczeniach tych samych bądź podobnych dokumentów przez różnych tłumaczy przysięgłych, zatem ryzykownym jest tłumaczenie ocen. Zamiast tego lepiej pokazać zakres skali ocen w obcym systemie nauczania ze wskazaniem, która wartość jest najwyższa, a która najniższa, co da wystarczający pogląd na to, jaką wiedzę i jakie umiejętności kandydat posiada z danego przedmiotu nauczania i na bazie tego dokonać próby wstępnej oceny jego kompetencji i przydatności na danym stanowisku pracy.